Jeśli nie damy dziecku zabawek, będzie się bawiło kamykami lub patykami. Jeśli nie damy mu książki- samo po nią nie sięgnie…
Na początku wystarczy pozwolić dziecku poczuć radość słuchania, a potem czytania, wówczas będzie wyciągało po książkę ręce każdego dnia. Pierwsze lektury oddziałują z niezwykłą siłą, łączą we wspólnocie przeżyć tego, kto czyta, i tego, kto słucha. To jest pierwsza rola książki: budowanie mostów między pokoleniami, łączenie we wspólnocie przeżyć, śmiechu i wzruszeń.
Czytanie książek a potrzeby i kompetencje dzieci w wieku przedszkolnym 3 – 6 lat.
Dziecko w wieku przedszkolnym rozwija się w sposób gwałtowny- to czas jego największej ruchliwości i zmian we wszystkich obszarach rozwoju. Dynamiczny rozwój mózgu powoduje potrzebę poznawania nowych rzeczy i sytuacji.
Okres między 3 a 6 rokiem życia jest niezmiernie istotny dla rozwoju myślenia, pamięci i mowy dziecka. Pojawia się umiejętność zapamiętywania i świadomego korzystania z utrwalonych informacji. Dziecko potrafi łączyć informacje z usłyszanych historii z własnym doświadczeniem, opowiada proste historie. Słuchając czytanej historyjki dziecko potrafi już powiązać przyczynę ze skutkiem, łączy ze sobą różne zdarzenia a także zadaje mnóstwo pytań i komentuje opowiadaną mu historię.
Dziecko w tym wieku odróżnia już świat zewnętrzny od świata odczuć, przeżyć i wrażeń, powoli dostrzega i przyjmuje istnienie innego niż swój punktu widzenia. Dzięki tym umiejętnościom jest gotowe do porównywania, klasyfikowania i poszukiwania podobieństw i różnic.
Podczas wspólnego czytania znajomego już tekstu, dziecko zaczyna śledzić go wzrokiem i „wyręczać” w czytaniu dorosłego, co jest świetnym przygotowaniem do samodzielnego czytania.
Książki pozwalają z dystansu przyglądać się bohaterom czytanych książek, którzy pokazują perspektywę i uczucia innych osób. Dziecko identyfikuje się z nimi, w ich losy wpisuje swój własny los, swoje dylematy. Widząc problemy innych, ich zmagania z losem, ich ból, cierpienie i radość, ich zawody i porażki, gorycz zawiedzionych przyjaźni, dzieląc radość ich szczęścia- zaczyna rozumieć siebie, własne reakcje, własny smutek, może przezwyciężyć samotność, która niekiedy, zwłaszcza w dzieciństwie i młodości, doskwiera i zadaje ból trudny do zniesienia.
Podczas wspólnego czytania, korzystając z historii i doświadczeń dziecięcych bohaterów książek, przedszkolak, w bezpiecznym otoczeniu, ze wsparciem dorosłego, uczy się rozwiązywania konfliktów, obrony swojego stanowiska czy dochodzenia do kompromisu. Gdy dziecko potrafi już nazywać uczucia, wówczas rozpoznaje je w sobie, a potem u osób ze swojego otoczenia, a słuchając czytanej książki, młody czytelnik doświadcza magicznej siły słów, rozwija i wzbogaca własne słownictwo. Krok po kroku słowami ogarnia świat i nazywa szczegóły otaczającej je rzeczywistości.
Dobrym pomysłem jest sięganie po książki opowiadające o konfliktach przeżywanych przez rówieśników dziecka czy dotykające trudnych tematów, takich jak: starość, śmierć, zazdrość, czy rozwód. Takie „zewnętrzne” wsparcie daje dziecku bardzo potrzebne poczucie „Ja też sobie poradzę”.
Oczywiście książka nie rozwiąże problemów z którymi zmaga się młody czytelnik, ale rozwinie jego inteligencję emocjonalną, dzięki której będzie potrafił zrozumieć siebie i innych, wykształci zdolności empatyczne, rozbudzi wrażliwość, dzięki której będzie odróżniał dobro od zła, a przede wszystkim rozbudzi jego wyobraźnię.
Kolejną korzyścią związaną z rytuałem wspólnego czytania książek może być wieczorne wyciszenie i relaks po dniu pełnym wrażeń. Warto, by taki czas stał się punktem wyjścia do wielu ważnych rozmów. Każda historia powinna stać się okazją do zadawania pytań i samodzielnego myślenia o tym, jak znaleźć na nie odpowiedź, a samodzielne główkowanie wzmacnia poczucie sprawstwa.
Odpowiednio dobrana do tego etapu rozwoju lektura pozostawia trwałe ślady w całym życiu dziecka i kształtuje jego gotowość do rozpoczęcia kolejnego wyzwania jakim jest etap szkolny, a dla rodziców stanowi nieocenioną pomoc w przekazywaniu istotnych dla rodziny wartości.
Fragmenty zaczerpnięte z „Książką połączeni, czyli o roli czytania w życiu dziecka” Instytut książki, Kraków 2020 (Prof. Grzegorz Leszczyński, Michalina Gajewska)
W skrócie 😉
- Czytanie książek rozwija myślenie, pamięć i mowę dziecka
- Poprzez czytanie książek dziecko zdobywa wiedzę o sobie i otaczającym je świecie oraz rozwija kompetencje poznawcze
- Książki pomagają dzieciom poznać i nazwać emocje swoje i innych osób, a także rozróżniać świat zewnętrzny od świata odczuć i wrażeń
- Czytanie uczy wyrażania emocji oraz radzenia sobie z nimi
- Czytanie jest dla dziecka czasem relaksu i reguluje emocje z całego dnia
- Bohaterowie książkowi dają dzieciom nowe wzory osobowe oraz wskazówki, jak postępować w różnych sytuacjach
- Czytanie z rodzicem rozwija w dziecku zainteresowanie literami i słowem pisanym oraz rozbudza w nim gotowość do nauki samodzielnego czytania
- Czytanie rozwija kreatywność i wyobraźnię dziecka, uczy wyciągania wniosków, porównywania faktów i znajdowania rozwiązań
- Książka jest świetnym pretekstem do rozmowy z dzieckiem i wyprawy do miejsc związanych z jej tematem
- Książki pomagają oswoić trudne tematy, uczą komunikować potrzeby i pokonywać lęki